Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2007

Ποιος είμαι, ποιοι είστε, ποιοι είναι; Περί ταυτότητας...

Αποχή. Αναγκαστική. Αποσύνδεση δικτυακή. Και ξαφνικά εκδρομή. Επανασύνδεση ευκαιριακή. Φίλοι παλιοί, από το πουθενά που ήταν πάντα εκεί. Εδώ κι εκεί...
Με ποιον μιλάς; Ποιος είναι αυτός; Ο τωρινός; Ή εκείνος του παρελθόντος; Και χωρίς περιστροφές, ποιος ΘΕΛΕΙΣ να είναι; Μιλάς ΤΩΡΑ σε αυτό που ήθελες να ήταν ΤΟΤΕ και δεν ήταν ποτέ, ή είσαι εκείνος του ΤΟΤΕ που ξαφνικά στο ΤΩΡΑ αναρωτιέται τί στο διάολο συμβαίνει... Α! αποκλείεται να φταις εσύ ο ίδιος, ο ΑΛΛΟΣ -εκείνος ο άχρονος- πάλι κατι πρέπει να σκαρώνει. Και πάλι νάτη η ηλίθια έκπληξη, να προσπαθείς να ανακαλύψεις ποιο κομμάτι σου απευθύνθηκε σε ποιον και σε ποιο χρόνο...

Κάτι δεν πάει καλά. Πρέπει να το σκεφτώ...

Πάντως, όσο περισσότερο σκέφτεσαι το παρελθόν τόσο επιταχύνεις το μέλλον...

Νομίζω δηλαδή...
Τουλάχιστον για το παρόν...

Και ξανά και αυτή τη φορά κυρίως για σας για σας φίλοι: "Glissez mortels. N' appuyez pas!"

Μην κοιτάτε εμένα. Την έχω πατήσει από καιρό....

Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2007

Ο παρα-λογισμός μου σε ένα παγκάκι

Παρίσι, κάπου στο 1996. Ανοιξιάτικο βράδυ, κέντρο, κάπου στη βόρεια ακτή του Σηκουάνα. Παρέα εύθυμη, πέντε άτομα, επί το πλείστον βροντόλαλοι και γελαστοί. Καθίσαμε στο παγκάκι. Ένα παλιό πράσινο παγκάκι, όμορφο και καλαίσθητο. Που όπως σε όλα τα παγκάκια της περιοχής, με τέτοιο παρελθόν, όλο και κάποιος πραγματικά διάσημος για μένα, από αυτούς που με στοιχειώνουν θα είχε κάτσει... Και τι ωραία που ένοιωθα μεταξύ όλων αυτών των φαντασμάτων που με περιτριγύριζαν! Το ίδιο συναίσθημα που βίωσα στο Πάνθεον δίπλα στους τάφους των Voltaire και Rousseau, αλλά με την γλυκιά ψευδαίσθηση ότι στον έξω χώρο θα μπορούσα να τρέξω, να κρυφτώ σαν το βάρος τους μου γινότανε άξαφνα ασήκωτο. Που νά 'ξερα ο δόλιος... Ο ανάπηρος...

Και δεν ήμασταν εκεί μόνοι. Στο παγκάκι, το παγκάκι ΜΑΣ, είχαμε και συγκάτοικο. Μια γριούλα, απροσδιορίστου ηλικίας, που όπως συνήθως συμβαίνει με όλους τους απόκληρους της ζωής η τραγικότητα της μοίρας τους σμιλεύει το ίδιο τους το πρόσωπο. Το πρόσωπο, αλλά δίχως να αγγίζει τα μάτια τους. Σίγουρα τα μάτια της δύσμοιρης γριούλας θα μπορούσαν να μας διηγηθούν την αληθινή της ιστορία, χωρίς το πέπλο της δυστυχίας που την ανάγκασε να περιφέρεται άστεγη στο κέντρο της πόλης, χωρίς το πρόσωπό της. Στο κέντρο μιας πόλης γεμάτης φαντάσματα... Σαν φάντασμα και η ίδια...

Δεν έδωσα σημασία. Η χαρά μας συνεχίστηκε, άλλωστε στην πόλη αυτή αισθανόμουν ένα ξεχωριστό δεσμό με Εκείνους, του περιθωρίου, του περιθωρίου μας. Απόκληροι της ζωής μου, απόκληροι του κόσμου όλου, κι εγώ μαζί σας, απόκληρος του εαυτού μου... Και λίγο μετά, Εκείνη, σηκώθηκε απαλά, σχεδόν αέρινα, σαν να ήθελε να μην πληγώσει άλλο το παγκάκι ΤΗΣ κι απομακρύνθηκε κοιτάζοντάς μας για μια μόνο στιγμή.

Γιατί έφυγε; Τότε μόνο ένα σκέφτηκα:

“Να έφυγε γιατί ντράπηκε;
Για κείνη ή για εμάς;
Ή μήπως για λογαριασμό μας;
Ντρέπομαι με την ιδέα και μόνο...
Ή ντρέπομαι μόνο και που το σκέφτομαι;
Ντροπή μου...”

Κι είχαμε μείνει πάλι τέσσερις. Τελικά πάντα ήμασταν τέσσερις στο παγκάκι, που τώρα δεν ήταν ξαφνικά παγκάκι ΜΑΣ. Ο πέμπτος, ο λιποτάκτης, δεν ήταν ο Εαυτός αλλά ο Άλλος, που τώρα δεν βρισκόταν πια εκεί, είχε γίνει ένα με τη γριούλα, είχε προτιμήσει να φύγει μαζί της. Τη γριούλα του καθενός μας. Ήταν ο Άλλος, ο αναπάντεχα εμφανιζόμενος που αναγκάζει τον Εαυτό, συχνά συνθλίβοντάς τον, να ακολουθεί τις προσταγές του, ασθμαίνων ακόλουθος ασύλληπτων φαντασμάτων. Ο ίδιος που τρεις μήνες νωρίτερα, πάντα παράξενος, μου έβαλε στο χέρι την κάμερα προς αποτύπωση της γιαγιάς μου, για πρώτη φορά, σε μια γαλήνια ολύμπια ηρεμία. Ο ίδιος που λίγες μέρες αργότερα με είχε πάλι αναγκάσει -εκθέτοντας στη φοιτητική εστία τις φωτογραφίες μου- να βάλω ως λεζάντα στη συγκεκριμένη φωτογραφία, πάντα χωρίς να το καταλαβαίνω, τα λόγια του Καβάφη:

“...και με τον ήχον των για μια στιγμή επιστρέφουν
ήχοι από την πρώτη ποίησι της ζωής μας-
σα μουσική, τη νύχτα, μακρυνή, που σβήνει.”

Κι ο Άλλος από τότε ήξερε, μες τη δική του άχρονη ολύμπια ηρεμία, κρυφά από τον Εαυτό, τον Εαυτό ΜΟΥ, πως δεν έμελλε να ξαναδώ τη γιαγιά μου. Μόνο το βλέμμα της. Εκείνο το ανοιξιάτικο βράδυ, ήταν που το συνάντησα στο παγκάκι, πλάι στο ποτάμι. Κι αντίθετα με όλους, τότε ήταν που η ζωή, η δική μου ζωή, για άλλη μια φορά, δε σμίλεψε παραδόξως το πρόσωπο αλλά το βλέμμα μου, το δικό μου βλέμμα. Και τώρα, υπερδεκαετώς χρονοτριβώντας, ξανά δεν το κατανοώ γιατί αιφνίδια ο Άλλος μου το θύμισε. Ίσως γιατί τότε έκανα λάθος. Μπορεί η γριούλα, η ΚΑΘΕ δική ΜΟΥ γριούλα να είχε μείνει εκεί. Ίσως να είναι ακόμη εκεί. Στο παγκάκι του ΚΑΝΕΝΟΣ, για τον κανένα, ούτε καν για μένα, παρέα με το μόνο που τελικά φαίνεται να με βαραίνει: φαντάσματα των άλλων, φαντάσματα δικά μου, ο εαυτός μου... Κι όταν πνίγομαι, σαν θέλω να ξεφύγω από την αυτοαναρρόφηση, δεν κοιτώ ποτέ τον καθρέφτη. Το ίδιο βλέμμα, το βλέμμα μου, θα είναι τότε εκεί. Και στην αμηχανία μου, καθώς θα πεισμώνω, ως συνήθως αυτογελοιοποιούμενος, θα κλείνω τα μάτια μου...

Κι αν κατά τον O. Wilde ερωτηθώ ως γνήσια γελοίος άνθρωπος:

“Νομίζετε ότι τα πράγματα που κάνουν τους ανθρώπους να φαίνονται γελοίοι είναι λιγότερο σημαντικά από εκείνα που τους κάνουν να φαίνονται σοβαροί;”

Θα απαντήσω: “Δεν ξέρω, ποτέ δεν υπήρξα σοβαρός άνθρωπος...”

Κι επιπλέον, εις αντίλογο, θα θυμίσω τα λόγια του Σεφέρη:

“Ξέρεις, τα σπίτια πεισματώνουν εύκολα σαν τα γυμνώσεις”

Ή αν απλώς τα κοιτάξεις...
Αν τους ρίξεις ένα βλέμμα...
Μέσα στη γύμνια τους...
Κι έτσι γυμνός ήρθε η ώρα να ζητήσω συγνώμη...
Αλλά δεν ξέρω πως...
Ή από ποιον...
Ίσως ξέρουν τελικά Εκείνοι...
Ή ο Άλλος...

ΣΥΓΝΩΜΗ!

Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2007

Ηλιθίου λήθη ή το χρονικό μιας εν γνώσει ματαιότητος...

"Κι ευχαριστούμεν Σε ότι σκότος μας θυμίζει φως"
T.S. Eliot

Διάολε! Το είχα σχεδόν λησμονήσει,
...απωθήσει, σχεδόν συνειδητά, στη σφαίρα του ασυνειδήτου. Μα αυτό ξέρει. Τι κι αν ηλιθιωδώς το παραμέρισα, ο χρόνος δεν το αγγίζει. Και η τύχη, μου το θύμισε. Και πάλι το λογάριασα για νιοστή φορά, το μέγα, αποτρόπαιο ενδεχόμενο της σιωπηλής παραδοχής και φόβων και προσδοκιών στη βάση του, στη βάση του ονείρου.
Ύμνος στο άλογο της ύπαρξης η λογική του.
Μα πάντα το διέκρινα,
...τέτοιο είδος διαλόγου, ονείρου leitmotiv θαρρώ πως τελικά ψηλαφώ επί ζωής που μοιάζει ostinato...

Ευχαριστώ σε φίλη Π. που προσφάτως μου το θύμισες.
Πονώντας τα όνειρα, τον χάιδεψες τον Άλλο,
ελπίζω να αντιλήφθηκες...
Με τρυφεράδα περισσή...
Κι είχα ξεχάσει πως προσπαθούσα να το ξεχάσω...
Δε λέω, κι εκείνα το προσπάθησαν.
... κι είχα σχεδόν κερδίσει...

Μα υπεράνω όλων,
"Μην αναζητάς την τέχνη στους καμβάδες ξύνοντας το έργο του ζωγράφου."

Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2007

Εγκοσμίων αποτοξίνωσις, ή αλλιώς, η ποίησις του υποσιτισμού...

Παρίσι, 15 Απριλίου 1938. Λίγες μέρες μετά την κατάρρευση των δημοκρατικών δυνάμεων στην Ισπανία, ο CESAR VALLEJO, Περουβιανός ποιητής, αφήνει την τελευταία του πνοή, πληγωμένος τόσο από την έκβαση του αγώνα, όσο και από τις μακροχρόνιες στερήσεις που υπέστη, καθώς για ένα μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής του σιτιζόταν ελάχιστα... Η ποίησή του, μαζί με άλλων που θα κατονομάσω μελλοντικά, σιτίζει εδώ και καιρό το δικό μου, αιώνια υποσιτισμένο πνεύμα...
Φόρος τιμής το λοιπόν, εννέα κουταλιές, εννέα γεύσεις, όσες ακριβώς χρειάζονται για τη σημερινή μου σίτιση... Για ένα πλήρες γεύμα...

Γεύσις πρώτη
(Η βία των ωρών, Ανθρώπινα Ποιήματα.)

“Όλοι έχουν πεθάνει.
[...]
Πέθανε η αιωνιότητά μου και την ξενυχτάω.”

Γεύσις δεύτερη
(Επιτέλους χωρίς εκείνο το καλό συνεχές άρωμα, Ανθρώπινα Ποιήματα.)

“[...] Αηδές σύστημα, κλίμα στ' όνομα του ουρανού, του
βρόγχου και του φαραγγιού,
το τεράστιο χρηματικό ποσό που χρειάζεται νά 'ναι κανείς φτωχός...”

Γεύσις τρίτη
(Οι δυστυχισμένοι, Ανθρώπινα Ποιήματα.)

“[...] γιατί εσύ, κατά που φαίνεται καθαρά στο διάσκελό σου
κι αφού είσαι το ίδιο το κακό, αχ! Αθάνατε,
απόψε ονειρεύτηκες πως ζούσες
με τίποτε και πως πέθαινες με όλα...”

Γεύσις τέταρτη
(Σκόνταμα ανάμεσα σε δύο αστέρια, Ανθρώπινα Ποιήματα.)

“[...] Ευλογημένο νά 'ναι το παιδί που πέφτει κι ακόμα κλαίει
κι ο άνθρωπος που έπεσε και πια δεν κλαίει!

Αχ για τόσο πολύ! Αχ για τόσο λίγο! Αχ για κείνους!”

Γεύσις πέμπτη
(Άκου τη μάζα σου, τον κομήτη σου, άκου τα · μην κλαίς. Ανθρώπινα Ποιήματα.)

“[...] Ο θάνατος; Αντιστάσου του με όλα σου τα ρούχα!
Η ζωή; Αντιστάσου της με ένα μέρος του θανάτου σου!
Ευτυχισμένο ζώο, σκέψου·
συφοριασμένε θεέ, απόβαλε το μέτωπο.
Ύστερα, θα μιλήσουμε.”

Γεύσις έκτη
(Σπιθοβολήματα, Οι Μαύροι Μαντατοφόροι.)

“[...] Και στη σκιά, ηρωίδα, ακέραιη και μάρτυρας,
κάτω από τα φυτά σου θα έχεις τη Ζωή·
ενώ αγρυπνώντας εσύ θα λες τους στίχους μου,
κοινωνιά βαμμένη με αίμα, το κεφάλι μου!
Και σ' ένα κρίνο, άπληστο,
το αίμα μου θα πιείς, σά νά 'τανε φαρμάκι!”

Γεύσις έβδομη
(Απών, Οι Μαύροι Μαντατοφόροι.)

“[...] Απών! Και στους δικούς σου πόνους,
μέσα σε μια λυγμολαλιά από μπρούτζους,
ένα κοπάδι λύκοι-τύψεις θα περνάνε.”

Γεύσις όγδοη
(XLV, Τρίλθε.)

“[...] Σκοτεινό πιάνο, ποιον κατασκοπεύεις
με την κουφαμάρα σου που με ακούει,
με τη βουβαμάρα σου που με κουφαίνει.

Ώ σφυγμέ μυστηρίου.”

Γεύσις ενάτη

(Υμνος στους εθελοντές της δημοκρατίας. Ισπανία, παρελθέτω απ' εμού το ποτήριον τούτο.)

“[...] Τα ίδια παπούτσια θα κάνουν σε όποιον ανεβαίνει
δίχως δρόμους στο σώμα του
και σ' αυτόν που κατεβαίνει ως με το σχήμα της ψυχής του!”

Επιδόρπιον

(Ανακάλυψη της ζωής. Ανθρώπινα ποιήματα.)

“[...] Αφήστε με! Η ζωή με χτύπησε τώρα σε όλο μου το θάνατο.”


Αφήστε με! Η πείνα μου με χτύπησε τώρα που έσκασα. Και την ξενυχτάω...
AVE CESAR!

Σάββατο 13 Οκτωβρίου 2007

Θεσπίστε Νόμπελ Βλακείας, προς σωτηρία των υπολοίπων...

Νόμπελ και πάλι Νόμπελ! Το βραβείο λογοτεχνίας απονεμήθηκε στη Βρετανίδα Ντόρις Λέσινγκ, στα 88 της χρόνια! Ευτυχώς που την πρόλαβαν! Μάλλον το έκαναν για να την προλάβουν (έχουν χάσει αρκετούς φαίνεται και το μετάνιωσαν...). Κατά τη Σουηδική Ακαδημία χαρακτηρίστηκε ως «επική συγγραφέας της γυναικείας εμπειρίας, η οποία με σκεπτικισμό, πάθος και ιδεαλιστική δύναμη υπέβαλε έναν διχασμένο πολιτισμό σε εξονυχιστική έρευνα».
Καλά ως εδώ... Σεβαστό αν και διαφωνώ... Ο Καζαντζάκης που κοίταξε την άβυσσο κατάματα δεν το πήρε... Και το έλαβε η γραία...
Την περίμεναν έξω από το σπίτι της οι ρεπόρτερ, από τους οποίους και το έμαθε. «Το Νόμπελ, είπε, είναι το λογοτεχνικό ισοδύναμο του καλύτερου φύλλου στο πόκερ. Κέρδισα όλα τα βραβεία στην Ευρώπη, κάθε αναθεματισμένο βραβείο (σ.σ. όχι όμως το Μπούκερ, για το οποίο ήταν τρεις φορές υποψήφια). Είμαι ενθουσιασμένη που τα 'χω κερδίσει όλα, αλλά το Νόμπελ είναι το φλος ρουαγιάλ».
STOP! Φτάνει! Συγκρίνετε παρακαλώ, συγκρίνετε! Συγκρίνετε το τί έχουν πει κατά καιρούς διάφοροι πραγματικά άξιοι για το βραβείο (μια έρευνα στο διαδίκτυο αρκεί) όταν το έμαθαν με ότι ξεφούρνισε η γραία Βρετανίδα Ιρανικής καταγωγής... Βλακεία, αποτυχημένο χιούμορ ή εκφυλιστική νόσος του νευρικού συστήματος; Ας σηκωθούν τα χέρια μου ψηλά πάραυτα!
Το BBC, αν και η τιμή για τη χώρα ήταν ιδιαίτερα μεγάλη, δεν ανέφερε τίποτε στην ιστοσελίδα του! Πώς; Διάφορες εκδοχές αναφέρθηκαν. 1) Το ξέχασαν... 2) Δεν το θεώρησαν σημαντικό γεγονός 3) Δεν τους άρεσε το αντικείμενο που καταπιάστηκε η Ν. Λεσινγκ 4) Δεν τους γέμισε το μάτι η καταγωγή της Α! Μια μικρή ειδησούλα μόνο πέρασε στην υποσελίδα Entertainment και μάλιστα με μικρά γράμματα, μια που το κύριο γεγονός ήταν το διαζύγιο του πρώην σκαθαριού Πωλ Μακ Καρτνεϊ! Εύγε παιδιά, με εγκυρότητα και εις ανώτερα!

Δεύτερη βόμβα... Το Βραβείο Ειρήνης απονεμήθηκε στον Αλ Γκορ! Τον ex του δεν-έκανα-σεξ προέδρου Βασιλάκη Κλίντον! Στο μεγάλο ετούτο ειρηνιστή και περιβαλλοντιστή, που αν και δεν πρόσφερε στο περιβάλλον τίποτε ως αντιπρόεδρος της πιο επιζήμιας για αυτό χώρας, συνεισέφερε με το ντοκιμαντέρ "Η αλήθεια που δεν πείθει" που του απέφερε και Όσκαρ το 2006, καθώς και με τις όψιμες περιοδείες του για το περιβάλλον! Μάλλον το ξαναπάει για πρόεδρος! Κορόιδα περιβαλλοντιστές, επιστήμονες, εθελοντές, στο μικρό του το δακτυλάκι δεν τον φτάνετε το λαμπρό τούτο άνδρα! Α! Επίσης το βραβείο απονέμεται ταυτόχρονα στη Διακυβερνητική Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές... Το βραβείο σε διάσκεψη; Καημένε Αλφρεντ Νόμπελ, ζήτα τα λεφτά σου πίσω!!!
STOP! Φτάνει! Συγκρίνετε τον κύριο και την κυρία με το Σαρτρ, που αρνήθηκε το βραβείο. Ένα βραβείο που δεν πρέπει να παραλαμβάνεται από σεβασμό και μόνο μια που οι νεκροί δεν έχουν δικαίωμα συμμετοχής. Από σεβασμό και στους άλλους άξιους που δεν προτάθηκαν ποτέ αν και το άξιζαν ή δεν το έλαβαν ποτέ αν και προτάθηκαν! Αυτό κυρά ηλίθια είναι το "φλος ρουαγιάλ"! Αλήθεια, εσένα διαβάζουν περισσότερο ή τον Σαρτρ; Ρίξτε μια ματιά στη φάτσα των βραβευθέντων. Τα λέει όλα....

Βλαμμένοι, Νομπελωμένοι και καραμελωμένοι, για ακούτε μια στιγμή! Και εσείς της επιτροπής, θύματα της άνοιας, γεροντικής και μη! Ότι κι αν κάνετε δεν είναι για τα "φλος" και ούτε για τα φλας... Τη σωτηρία σας ψάχνετε, την αδύνατη σωτηρία σας... Αφουγκραστείτε και λίγο το Σαρτρ στις "Λέξεις":

"Αυτό που μ' αρέσει στην τρέλλα μου, είναι που με προστάτεψε, απ' την πρώτη μέρα, από τους πειρασμούς της "Ελίτ": δεν πιστεψα ποτέ τον εαυτό μου κάτοχο ενός "ταλέντου": μόνη μου έγνοια ήταν να σωθώ -μ' άδεια τα χέρια και άδειες τις τσέπες- χάρη στη δουλειά και την πίστη. Μεμιάς, η καθαρή μου αυτή εκλογή δεν μ' ύψωνε πάνω από κανένα: δίχως εξοπλισμό, δίχως σύνεργα, ρίχτηκα ολόκληρος στη δουλειά για να σωθώ ολόκληρος. Αν βάλω την αδύνατη Σωτηρία στην αποθήκη των αχρήστων τί απομένει; Ένας ακέραιος άνθρωπος, καμωμένος απ' όλους τους ανθρώπους, που αξίζει όσο όλοι και που είναι ίσος με τον οποιονδήποτε..."

Αυτός αρνήθηκε το βραβείο σας...
Ζήτημα ακεραιότητας μεταξύ ίσων...

Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2007

Βουρδουλιές...

Τελικά δεν γίνεται τίποτε. Είναι αδύνατο να περάσει εβδομάδα χωρίς να σκεφτώ να γράψω κάτι νέο. Αν τολμούσα να γράψω όλα όσα μου έρχονται! Αυτοσυγκράτηση το λοιπόν. Κι όπως διηγείται ο Τ. Καπότε:
"... Κι ύστερα μια μέρα άρχισα να γράφω, χωρίς να ξέρω ότι είχα αλυσοδεθεί δια βίου σε αφέντη ευγενικό μα ανηλεή. Όταν σου δωρίζει κάτι ο Θεός, σου δίνει μαζί κι ένα βούρδουλα: και ο βούρδουλας είναι για να μαστιγώνεις τη δική σου πλάτη.
Αλλά βέβαια δεν το ήξερα αυτό...Το διασκέδαζα πολύ, στην αρχή. Σταμάτησα να διασκεδάζω όταν ανακάλυψα τη διαφορά ανάμεσα στο καλό γράψιμο και το κακό, και προχώρησα σε μια ακόμη πιο ανησυχητική ανακάλυψη: τη διαφορά ανάμεσα στο πολύ καλό γράψιμο και την αληθινή τέχνη. Είναι λεπτή, κι όμως άγρια. Έτσι λοιπόν άρχισαν οι βουρδουλιές!
...Εν τω μεταξύ, είμαι μόνος εδώ, μέσα στη σκοτεινή μου τρέλα, ολομόναχος εγώ και η τράπουλά μου και, φυσικά, το μαστίγιο που μου έδωσε ο Θεός..."

Μερικοί μαστιγώνονται ακόμη και με το κακό γράψιμο. Και τότε πονά περισσότερο....Και η αυτή η τρέλα είναι χειρότερη...

Τσαφ!

Δευτέρα 24 Σεπτεμβρίου 2007

Εις Μνήμην Διδασκάλου....

"Tu se 'lo mio maestro e il mio autore."
Dante (Inferno, I, 85)

Με τα όσα απευθύνει ο Δάντης στο Βιργίλιο να αποτελούν την αφιέρωση του ιδίου ως μεταφραστή στον Theodosius Dobzhansky, ο Κωνσταντίνος Καστρίτσης, μαθητής του Dobzhansky και μεταφραστής του έργου του τελευταίου "Η Γενετική της Εξελικτικής πορείας" στα ελληνικά, απέδωσε φόρο τιμής στο δάσκαλό του. Και τί δάσκαλο! Οι κατέχοντες κάποια στοιχειώδη γνώση εξελικτικής (και όχι μόνο) βιολογίας, μπορούν να αξιολογήσουν την συνεισφορά του στον κλάδο. Αυτό που δεν μπορεί να γίνει όμως αντιληπτό είναι η ίδια του η προσωπικότητα σε όλη της την έκταση. Ως προπτυχιακός φοιτητής είχα την τύχη να είμαι μόνιμος ακροατής του Κ. Καστρίτση στις διαλέξεις του στο πανεπιστήμιο. Ήμουν δηλαδή μαθητής του μαθητή του Dobzhansky...Κάτι τέτοιο μας φαινόταν τότε εξαιρετικό. ΠΡΕΠΕΙ να ήταν, έτσι δάσκαλε;

Για να είμαι ειλικρινής, ο Κ. Καστρίτσης ήταν ο μοναδικός καθηγητής του οποίου η προσωπικότητα, η μόρφωση και η επιστημονική κατάρτιση κατόρθωσαν να με αφυπνίσουν νωρίς το πρωί (όπως ο Μπαλζάκ πάσχω από το σύνδρομο της νυχτερινής μελέτης αλλά επιπλέον και της νυχτερινής διασκέδασης) ώστε να εξασφαλίσω μια κατάλληλη θέση στο ακροατήριό του. Από την πρώτη φορά μου έκανε τρομερή εντύπωση: ποτέ δεν είχε πρόβλημα να διατυπώσει ακόμη και την πιο λεπτή και αμφισβητήσιμη έννοια με τον πιο κομψό και απόλυτο τρόπο. Πριν ακόμη παραμερίσει τα περιττά, είχες από μόνος σου κατανοήσει το συνδετικό νήμα, είχες φτιάξει ήδη τη γραμμή που θα σε οδηγούσε κάπου. Η φωνή του, φτιαγμένη για αφήγηση, μου μένει αξέχαστη ακόμη και σήμερα, τόσα χρόνια μετά. Ο αυτοσχεδιασμός του την ώρα της διάλεξης ήταν εκπληκτικός, μπορούσε να επικεντρώσει την προσοχή σου οπουδήποτε και ταυτόχρονα να μην απομακρυνθεί καθόλου από το σκοπό του. Ω! τόσα χρόνια μετά, είμαι πια βέβαιος: δεν είχα ποτέ δάσκαλο καλύτερό σου!

Μα το πιο αξιοθαύμαστο απ' όλα ήταν ο τρόπος που ο χαρισματικός αυτός δάσκαλος μιλούσε με συγκίνηση και απαράμιλλο σεβασμό για το δικό του δάσκαλο. Τα παραδείγματά του άφθονα, από πρώτο χέρι, μας έκαναν κι εμάς να αισθανόμαστε περίεργα, σαν πνευματικοί εγγονοί του Dobzhansky. Αυτή την αγάπη του για την επιστήμη και τη βιολογία ειδικότερα την έσπειρε και στο νεαρό του ακροατήριο. Κι εγώ, ποτέ δεν ξέφυγα από τον κρυφό μου έρωτα για την εξελικτική βιολογία ακόμη κι αν τελικά με κέρδισε άλλο πεδίο της. Κι ο ασπρομάλλης μου δάσκαλος, που εδώ και λίγους μήνες δεν υπάρχει πια, συνεχίζει, πάντα παρών, να αντηχεί στ' αυτιά μου, όπως και τότε.

Το βιβλίο του Dobzhansky μεταφρασμένο από ΕΣΕΝΑ δάσκαλε, κατοικεί πάντα, κιτρινισμένο πια, στη βιβλιοθήκη μου. ΚΙ ΕΣΥ στοιχειώνεις τη μνήμη μου. Κι εγώ, εδώ, θρασύδειλα κι αργοπορημένα, στην ασφάλεια ενός φανταστικού τόπου καμωμένου για όλους εκείνους που γλιστρούν δίχως να στηρίζονται πουθενά, κλίνω το γόνυ και την κεφαλή δάσκαλε για να σου πω αυτό το αλλοτινό που εμπόδιζαν οι δικές σου αδυναμίες και η δική μου ηλιθιότητα:

"Tu se 'lo mio maestro e il mio autore."

Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου 2007

Μικρή πιθήκεια ολισθηρά πτήση...

Σιγά μην το ξεχνούσα:
Σήμερα, την 22α Σεπτεμβρίου 2007, απεχθές σιδηρό πουλί, καθόλα τουρμπινάτο, μετέφερε στο ζωολογικό κήπο Σκωτσεζοαγγλικής μεγαλουπόλεως από Ελληνικό αντίστοιχο, ένα από τα τελευταία εν αιχμαλωσία δείγματα θηλυκού πιθήκου Bonobo, κατόπιν συμφωνίας των δύο κυβερνήσεων. Αν και φήμες αναφέρουν ότι το ίδιο το πιθηκάκι συναίνεσε εγγράφως στην πράξη αυτή, οι δρόμοι των ελληνικών πόλεων γέμισαν από έξαλλους διαδηλωτές οικολογικών οργανώσεων. Το σίγουρο είναι ότι το χαριτωμένο πιθηκάκι -τα τρελλά κι ενίοτε αδικαιολόγητα καμώματα του οποίου διασκέδαζαν τους μικρούς κατοίκους της Ελληνικής μεγαλούπολης και όχι μόνο- θα λείψει με διαφορετικό τρόπο από τον καθένα τους. Τί να πω κι εγώ; Ως συνήθως με προλαβαίνουν άλλοι: Μάθε να γλιστράς Bonobaki!!!!! Και αν ποτέ πέσεις, αποφάσισε αν αξίζει να κλάψεις. Κι αν ναι: Από ντροπή ή απλώς επειδή έπεσες;
Έχεις τα καλύτερα χρονοδιακοπτόμενα φιλιά που θα μπορούσαμε να σου στείλουμε....Και μην ξεχνάς: τα καλύτερα εκθέματα στους ζωολογικούς κήπους είναι οι φύλακες και οι επισκέπτες!

Αυτά επί του παρόντος. Au revoir.
Θα επανέλθω. Μάλλον ως υβρίδιο Bonobo-φύλακα. Ή το αντίθετο... Μπορεί και ως επισκέπτης... Δεν ξέρω ακόμα.

Περί εκλογών και άλλων τεράτων...

Δεν νοιώθω ανεπαρκής να σχολιάσω τα πολιτικά δρώμενα μιας κατ' όνομα δημοκρατίας (έχω κάποια εναλλακτικά ονόματα να προτείνω αλλά δεν νομίζω ότι θα ακουστούν ιδιαιτέρως ευχάριστα), αλλά βρίσκω απείρως πιο γοητευτική τη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος και πως αυτή τοποθετείται απέναντι στα γεγονότα...

Πάντα -κι εδώ μπαίνει το διαολεμένο επιστημονικό υπόβαθρο- με συνάρπαζε η συμπεριφορά των πολύπλοκων συστημάτων. Πολύ παλιότερα με είχε πραγματικά συνεπάρει η δουλειά του Prigogine και της ομάδας του στο Ελεύθερο πανεπιστήμιο των Βρυξελλών για τα εκτός ισορροπίας συστήματα, για τα συστήματα που δείχνουν εξάρτηση από τις αρχικές συνθήκες, για την γέννηση τάξης μέσα από το χάος και το αντίθετο. Το ίδιο σημαντική στα μάτια μου ήταν και η δουλειά του Kauffman (αν κάποιος πιστεύει ότι αντέχει τα πάντα στη ζωή του ας επιχειρήσει να διαβάσει το Origins of order και τα λέμε...). Φυσικά χωρίς αμφιβολία κατέταξα την ίδια την ανθρώπινη κοινωνία στα πολύπλοκα συστήματα και χάρηκα ιδιαιτέρως που οι Prigogine και Stengers στο "Order out of Chaos" έγραφαν:"...οι κοινωνίες είναι εξαιρετικά πολύπλοκα συστήματα,...Ξέρουμε ότι τέτοια συστήματα έχουν μεγάλη ευαισθησία στις διακυμάνσεις. Αυτό αποτελεί ελπίδα, μα και απειλή: ελπίδα, γιατί ακόμη και μικρές διακυμάνσεις μπορούν να ενισχυθούν και να αλλάξουν τη συνολική δομή, επομένως η ατομική δραστηριότητα δεν είναι καταδικασμένη σε ασημαντότητα. Απειλή, εφόσον η ασφάλεια των σταθερών μόνιμων κανόνων φαίνεται ότι έχει εκλείψει για πάντα από το σύμπαν μας..."
Από την άλλη σκεφτείτε την ετερογενή σύσταση του εκλογικού σώματος. Ανθρωποι κάθε ηλικίας και εκπαίδευσης, με ή χωρίς σταθερές "κατευθύνσεις" σκέψης. Ελπίδα: η φωνή του καθενός μπορεί να έχει νόημα. Απειλή: πόσοι τελικά υπακούουν σε καθαρά μεταβαλλόμενο προσωπικό συμφέρον, ποιες διακυμάνσεις αλληλοαναιρούνται, πόσοι είναι εκείνοι που είναι πραγματικά ανεπηρέαστοι από τις εξωτερικές συνθήκες και ψηφίζουν διαρκώς το ίδιο κόμμα σαν ο μηχανισμός σκέψης να είναι ανεξάρτητος της πρόθεσης ψήφου;
Και κάτι περισσότερο: μήπως αλλάζει κάτι στη συμπεριφορά των πολύπλοκων συστημάτων όταν εκείνα έχουν τη δυνατότητα συνεχούς αυτοπαρατήρησης; Με άλλα λόγια η δημοσκόπηση πως επιδρά στο αποτέλεσμα;

Το προηγούμενο ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί εύκολα. Δεν θα το επιχειρήσω, θα δώσω απλώς την εκδοχή του αγαπημένου μου Baudrillard:

Αρχικά, "...αυτό που χαρακτηρίζει τα μαζικά μέσα είναι ότι αντιτίθενται στη μεσολάβηση, είναι αμετάβατα, κατασκευάζουν τη μη επικοινωνία -εφόσον κάποιος ορίσει τη επικοινωνία σαν μορφή ανταλλαγής- , σαν τον αμοιβαίο χώρο λόγου και απάντησης, και συνεπώς σαν υπευθυνότητα."

Για να αλλάξει γνώμη λίγα χρόνια αργότερα:
"...Δεν πρόκειται πλέον να ερμηνεύσω με τον ίδιο τρόπο την αναγκαστική σιωπή των μαζών στα μαζικά μέσα. Δεν πρόκειται πλέον να δω σ'αυτή σημάδια παθητικότητας και αλλοτρίωσης, αλλά αντιθέτως, μια αυθεντική στρατηγική, μια αυθντική απόκριση με τη μορφή πρόκλησης. Και στη βάση αυτής της αναστροφής θα σας προτείνω μια θεώρηση που δεν είναι πια αισιόδοξη ή απαισιόδοξη αλλά ειρωνική ή ανταγωνιστική."

Και αλλού για τις δημοσκοπήσεις: "..δεν υπάρκει σχέση ανάμεσα σε ένα σύστημα νοήματος κι ένα σύστημα προσομοίωσης... δεν δρουν στο χωροχρόνο της θέλησης και της αντιπροσώπευσης... μπορούν μόνο να φαντασιωθούν...δεν μπορούν να καταστρέψουν το δημόσιο χώρο. Αλλά δεν πρέπει να τρέφουν οποιαδήποτε ψευδαίσθηση: δεν μπορούν και να τον επαναφέρουν....Σήμερα όπου δεν υπάρχει άλλο, η σκηνή του άλλου, όπως εκείνη της πολιτικής και της κοινωνίας έχει εξαφανιστεί....επιδεικνύουν αυτό το πλεόνασμα του κοινωνικού, αυτό το είδος της συνεχούς ηδονοβλεψίας της ομάδας σε σχέση με τον εαυτό της....Οτιδήποτε χάνει τη σκηνή του (σαν το παχύσαρκο σώμα) μετατρέπεται σε αισχρό. ...Η σιωπή των μαζών είναι επίσης αισχρή. ...οι μάζες δεν έχουν γνώμη και η πληροφόρηση δεν τους πληροφορεί....Το γεγονός ότι μπορούν να καταστρέψουν το πολιτικό...μπορεί να δώσει ευχαρίστηση στο ειρωνικό ασυνείδητο των μαζών, των οποίων ο βαθύτερος πόθος παραμένει η συμβολική δολοφονία της πολιτικής τάξης, της πολιτικής πραγματικότητας, και αυτή η δολοφονία παράγεται από τις δημοσκοπήσεις με το δικό τους τρόπο. Οι μάζες...εκδικούνται επιτρέποντας στον εαυτό τους τη θεατρική αντιπροσώπευση της πολιτικής σκηνής....Η στρατηγική αντίσταση είναι εκείνη της άρνησης του νοήματος και της άρνησης της ομιλίας.Ή η υπερπροσαρμοστική προσομοίωση των ίδιων των μηχανισμών του συστήματος, κάτι που είναι μια άλλη μορφή άρνησης μέσω μιας υπεραποδοχής. Είναι η πραγματική στρατηγική των μαζών...Είναι αυτή που κερδίζει σήμερα γιατί υιοθετείται περισσότερο στην παρούσα φάση του συστήματος..."

Και για να σας ρωτήσω το λοιπόν: Βγάλατε άκρη; Σκεφτήκατε αν θα ψηφίσετε; Ψηφίσατε; Τί είπατε στον εαυτό σας: Πριν και μετά; Πως σας φανηκαν τα αποτελέσματα; Πιστεύετε ότι πολλοί πολιτικοί μας έχουν διαβάσει τον κακομοίρη τον Baudrillard; (αν έφτιαχνε τσάντες ή αυτοκίνητα θα τον γνώριζαν) Αλήθεια πόσοι από εσάς πιστεύετε ότι ο χάρτης των πυρκαγιών της Δυτικής Πελοποννήσου ταιριάζει με τη νέα υπερσύγχρονη, νεοαναγγελθείσα ΥΠΕΡΟΔΟ από καθαρή σύμπτωση;

Όσο για μένα: Πάλι με την ευκαιρία λίγος Baudrillard, αλλά όσοι με γνωρίζουν θα θυμούνται ότι η στάση που θα εξιστορήσω προϋπήρχε μέσα μου από παιδί. Και εκδηλώνεται συχνά πυκνά σε διάφορα ζητήματα της καθημερινότητάς μου. Εγώ λοιπόν έτσι ψήφισα...

"Η εκλογή είναι μια παράξενη επιταγή. Κάθε φιλοσοφία που εκχωρεί στον άνθρωπο το δικαίωμα να ασκεί τη βούλησή του, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να τον βυθίσει στην απελπισία. Γιατί αν και τίποτε δεν είναι πιο κολακευτικό στη συνείδηση από το να ξέρει τι θέλει, αντιθέτως τίποτε δεν είναι πιο σαγηνευτικό στη συνείδηση του άλλου (το ασυνείδητο;) -εκείνο το ασαφές και ζωτικό που κάνει την ευτυχία να εξαρτάται από την απελπισία της βούλησης- απ'το να γνωρίζει τι θέλει, απ'το να απελευθερωθεί από την επιλογή και να εκτραπεί από την ίδια του την αντικειμενική βούληση. Είναι πολύ καλύτερα να στηριχτούμε σε κάποιο ασήμαντο ή ισχυρό παράδειγμα, παρα να εξαρτώμεθα από τη θέλησή μας ή από την αναγκαιότητα της επιλογής. Ο ωραίος Μπρούμελ είχε έναν υπηρέτη γι'αυτόν τον σκοπό. Μπροστά σ' ένα υπέροχο τοπίο, διάσπαρτο με όμορφες λίμνες, γυρίζει στον υποτακτικό του για να ρωτήσει: "Ποια λίμνη προτιμώ;"

Εγώ έτσι ψήφισα φίλοι μου... Μη με ρωτήσετε ποιον ρώτησα αυτή την φορά. Ως συνήθως, δεν απαντώ σε όλες τις ερωτήσεις. Ούτε καν στις μισές...

Συγνώμη αν σας κούρασα. Θα επανέλθω...

Μερικοί κανόνες

Ας αφήσουμε τα αστεία τώρα, τα blogs είναι πεδία πολέμου. Κάποιος γράφει ότι του κατέβει, "ο αφέντης" ας πούμε, και, κάθε άλλος είναι ευπρόσδεκτος να σχολιάσει ότι του κατέβει (υπό την έννοια αυτή δεν έχουμε τον κλασσικό αφέντη, εκείνον που τη βρίσκει στο απυρόβλητο, παρόλα αυτά τον ψιλοπροστατεύουμε και λίγο ανοίγοντας τα σχόλια σε ένα μικρό παραθυράκι εκεί δά... να μη χαλάει και τη μόστρα...). "Χωρίς τάξη δεν γίνεται πόλεμος" έλεγε ο Μπρεχτ, κι έτσι το λοιπόν καιρός είναι να βάλουμε λίγη τάξη...
1)Γράφω ότι μου κατεβαίνει. ΝΑΙ, καλά διαβάσατε... ΟΤΙ μου κατεβαίνει. Αν με ενδιαφέρουν χίλια πράγματα μπορεί να τα βλέπετε ταυτόχρονα κρεμασμένα στο blog μέχρι να παρατηρήσετε τα σωθικά σας να σπαράζουν στο χώμα. Αδιαφορώ γι' αυτό. Στο internet μπορείτε να διαβάσετε όλο το project Gutenberg ή ακόμη και να χαζέψετε καμιά τσόντα. Εμένα βρήκατε να κριτικάρετε;
2)Η ανωνυμία των σχολιαστών τηρείται σχολαστικά. Ιδίως όταν αυτοί διαθέτουν επίσης blog στο οποίο βγάζουν τα σώψυχά τους (ελπίζω και όχι τα σώβρακά τους!). Κάθε αναφορά σε πραγματικά ονόματα ή καταστάσεις απαγορεύεται...Please???? Α! και επιλέξτε πραγματικά έξυπνα nicknames...
3) Δεν θα δημοσιεύσω ποτέ φωτογραφία με πρόσωπα, με ή χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Το διαδίκτυο είναι εικονικός κόσμος. Στον πραγματικό μπορείς να φας και κανα χέρι ξύλο...
4) Δεν θα πω ποτέ καλό λόγο για προϊόν που δεν βασίζεται στην κοινοκτημοσύνη και το κοινό συμφέρον (πχ. εμπορικό λογισμικό). Εκ της εμπειρίας δεν βρίσκω και το γιατί να πράξω κάτι τέτοιο...
5) Ας διατηρήσουμε ένα επίπεδο.. Θα καταλάβετε τί εννοώ.
6) Αν και το blog είναι ουσιαστικά για τους φίλους, ο καθένας είναι καλοδεχούμενος αρκεί να συμμορφώνεται με τους όρους και να γράφει στην ελληνική. Το να διατηρώ τα πάντα δίγλωσσα όπως έχω κάνει κάποτε δεν το επιτρέπω πια στον εαυτό μου...
Αυτά επί του παρόντος.
Θα επανέλθω...

ΕΝΑΡΞΗ!!!

Εντάξει φίλε ΝΣ, με έπεισες! Τωρα πια -αν και ο χρόνος δεν περισσεύει ούτε για αστείο- "blogάρω" κι εγώ! Δεν ξέρω αν θα είμαι συνεπής, αλλά...

Θα προσπαθήσω,
να σας ζαλίσω,
να φλυαρήσω,
να σας σαστίσω,
να σας πληροφορήσω,
κι αν σας λυπήσω,
τον εαυτό μου,
θα συγχωρήσω,
κι ευθύς αμέσως,
θα συνεχίσω,
πριν να προλάβω,
να ραθυμίσω.
Κι αν βαρεθείτε,
να μου το πείτε,
κι αν δεν βαστάτε,
ξαφανιστείτε,
και μην φανείτε,
άμα δεν βρείτε,
λόγια για να,
συγχωρηθείτε.
Παρόλ' αυτά,
μεσ' την καρδιά μου,
σας έχω όλους,
αν στα καλά μου,
συγκρατηθώ,
στις κακουχίες,
κι αν δεν πέσω,
σε αμαρτίες...
Μα κι αν συμβεί,
ω! συμφορά μου,
ας με θυμάστε,
...απ'τα γραφτά μου!