Εις Μνήμην Διδασκάλου....

"Tu se 'lo mio maestro e il mio autore."
Dante (Inferno, I, 85)

Με τα όσα απευθύνει ο Δάντης στο Βιργίλιο να αποτελούν την αφιέρωση του ιδίου ως μεταφραστή στον Theodosius Dobzhansky, ο Κωνσταντίνος Καστρίτσης, μαθητής του Dobzhansky και μεταφραστής του έργου του τελευταίου "Η Γενετική της Εξελικτικής πορείας" στα ελληνικά, απέδωσε φόρο τιμής στο δάσκαλό του. Και τί δάσκαλο! Οι κατέχοντες κάποια στοιχειώδη γνώση εξελικτικής (και όχι μόνο) βιολογίας, μπορούν να αξιολογήσουν την συνεισφορά του στον κλάδο. Αυτό που δεν μπορεί να γίνει όμως αντιληπτό είναι η ίδια του η προσωπικότητα σε όλη της την έκταση. Ως προπτυχιακός φοιτητής είχα την τύχη να είμαι μόνιμος ακροατής του Κ. Καστρίτση στις διαλέξεις του στο πανεπιστήμιο. Ήμουν δηλαδή μαθητής του μαθητή του Dobzhansky...Κάτι τέτοιο μας φαινόταν τότε εξαιρετικό. ΠΡΕΠΕΙ να ήταν, έτσι δάσκαλε;

Για να είμαι ειλικρινής, ο Κ. Καστρίτσης ήταν ο μοναδικός καθηγητής του οποίου η προσωπικότητα, η μόρφωση και η επιστημονική κατάρτιση κατόρθωσαν να με αφυπνίσουν νωρίς το πρωί (όπως ο Μπαλζάκ πάσχω από το σύνδρομο της νυχτερινής μελέτης αλλά επιπλέον και της νυχτερινής διασκέδασης) ώστε να εξασφαλίσω μια κατάλληλη θέση στο ακροατήριό του. Από την πρώτη φορά μου έκανε τρομερή εντύπωση: ποτέ δεν είχε πρόβλημα να διατυπώσει ακόμη και την πιο λεπτή και αμφισβητήσιμη έννοια με τον πιο κομψό και απόλυτο τρόπο. Πριν ακόμη παραμερίσει τα περιττά, είχες από μόνος σου κατανοήσει το συνδετικό νήμα, είχες φτιάξει ήδη τη γραμμή που θα σε οδηγούσε κάπου. Η φωνή του, φτιαγμένη για αφήγηση, μου μένει αξέχαστη ακόμη και σήμερα, τόσα χρόνια μετά. Ο αυτοσχεδιασμός του την ώρα της διάλεξης ήταν εκπληκτικός, μπορούσε να επικεντρώσει την προσοχή σου οπουδήποτε και ταυτόχρονα να μην απομακρυνθεί καθόλου από το σκοπό του. Ω! τόσα χρόνια μετά, είμαι πια βέβαιος: δεν είχα ποτέ δάσκαλο καλύτερό σου!

Μα το πιο αξιοθαύμαστο απ' όλα ήταν ο τρόπος που ο χαρισματικός αυτός δάσκαλος μιλούσε με συγκίνηση και απαράμιλλο σεβασμό για το δικό του δάσκαλο. Τα παραδείγματά του άφθονα, από πρώτο χέρι, μας έκαναν κι εμάς να αισθανόμαστε περίεργα, σαν πνευματικοί εγγονοί του Dobzhansky. Αυτή την αγάπη του για την επιστήμη και τη βιολογία ειδικότερα την έσπειρε και στο νεαρό του ακροατήριο. Κι εγώ, ποτέ δεν ξέφυγα από τον κρυφό μου έρωτα για την εξελικτική βιολογία ακόμη κι αν τελικά με κέρδισε άλλο πεδίο της. Κι ο ασπρομάλλης μου δάσκαλος, που εδώ και λίγους μήνες δεν υπάρχει πια, συνεχίζει, πάντα παρών, να αντηχεί στ' αυτιά μου, όπως και τότε.

Το βιβλίο του Dobzhansky μεταφρασμένο από ΕΣΕΝΑ δάσκαλε, κατοικεί πάντα, κιτρινισμένο πια, στη βιβλιοθήκη μου. ΚΙ ΕΣΥ στοιχειώνεις τη μνήμη μου. Κι εγώ, εδώ, θρασύδειλα κι αργοπορημένα, στην ασφάλεια ενός φανταστικού τόπου καμωμένου για όλους εκείνους που γλιστρούν δίχως να στηρίζονται πουθενά, κλίνω το γόνυ και την κεφαλή δάσκαλε για να σου πω αυτό το αλλοτινό που εμπόδιζαν οι δικές σου αδυναμίες και η δική μου ηλιθιότητα:

"Tu se 'lo mio maestro e il mio autore."